اختلالات درد جنسی در زنان

مقدمه

مقاربت دردناک ، درد تناسلی مداوم یا تکرار شونده ای است که در زن یا مرد هنگام نزدیکی یا قبل و پس از آن روی می دهد. این اختلال در زنان بسیار شایع تر از مردان است و با واژینیسم در ارتباط بوده اغلب همراه با آن دیده می شود. دوره های مکرر واژینیسم ممکن است منجر به مقاربت دردناک شود و یا بر عکس؛ اما در هر حال باید علل عضوی آن  را رد نمود.

واژینیسم عبارت است از انقباض غیر ارادی عضلات ثلث خارجی مهبل که مانع از دخول آلت تناسلی مرد و نزدیکی می شود. این واکنش ممکن است در معاینه زنانه هم دیده شود. وقتی اختلال ناشی از عوامل عضوی است یا علامتی از یک اختلال روانی دیگر محور I است این تشخیص گذاشته نمی شود.

شیوع واژینیسم کمتر از اختلال ارگاسمی زن است و اغلب زنان تحصیل کرده و متعلق به طبقات اجتماعی اقتصادی بالا را گرفتار می کند. زنان مبتلا به واژینیسم ممکن است به صورت خودآگاه مایل به نزدیکی باشند ولی ناخودآگاه مایلند مانع ورود آلت تناسلی مرد به داخل بدنشان شوند. حادثه جنسی مانند تجاوز ممکن است سبب واژینیسم شود. در برخی موارد درد یا پیش بینی درد در اولین مقاربت سبب واژینیسم می شود. متخصصان این حوزه دریافته اند که اغلب این بیماران در محیطی خشک و مذهبی بار آمده اند که در آن ها مسایل جنسی با گناه ارتباط داده می شود. در برخی موارد نیز واژینیسم بازتاب نامطلوب بودن روابط است، اگر شریک جنسی از لحاظ عاطفی از او سوءاستفاده کند، ممکن است زن اعتراض خود را با این شیوه غیر کلامی ابراز کند.

سبب شناسی اختلال مقاربت دردناک در زنان

علل فیزیولوژیک

درد هنگام تحریک ( ضایعات لب ها، بیماری های عفونی، جراحات، اشکالات کلیتوریس، ضایعات موضعی، حساسیت زیاد کلیتوریس)

درد ابتدای دخول ( واژینیسم، پرده بکارت سخت یا پاره نشده، بقایای دردناک پرده بکارت، کیست و عفونت، اسکار جراحی)

درد میان مهبلی ( اورتریت، سیستیت، واژن کوتاه مادرزادی )

درد در دخول عمقی ( بیماری التهابی لگن، آندومتریوز، برگشتگی ثابت رحم، کیست ها و تومورهای تخمدانی، احتقان لگنی، بیماری های روده تحتانی، بیماری های اعضا مجاور، آنژین کوششی)

درد حین ارگاسم: انقباضات رحمی( حالت کمبود استروژن)، گرفتگی عضلات شکمی، سردرد پس از ارگاسم

علل روانشناختی

1- دردهای هیستریک یا تبدیلی

2- افسردگی

3- اسکیزوفرنی تشخیص داده نشده

4- دردهای هیپوکندریاک

5- واکنش های اضطرابی شدید

سوالاتی که به درک درمانگر از اختلال مقاربت دردناک زن کمک می کند:

1- کجا درد می کند؟

2- درد چه موقع شروع می شود؟ هنگام انزال یا ارگاسم؟

3- هنگام نزدیکی هم دچار درد می شوید؟ چه وقت؟ آیا وقت دخول آلت دچار درد می شوید؟ در ابتدای دخول اواسط آن یا آخر آن؟

4- آیا با گذشت زمان درد کمتر می شود یا با حرکت آلت شدیدتر میگردد؟

5- درد چه حالتی دارد؟ سوزش دارد؟ مثل جای بریدگی است؟ شبیه سیخ زدن است؟

6- درد مختصر است یا واقعاً غیر قابل تحمل است؟

7- همیشه در یک جا احساس می شود؟ به وضعیت شما بستگی دارد؟

8- آیا شده است که هنگام نزدیکی دچار درد نشوید؟

راهبردهای درمانی

1- کاهش اضطراب

2- آموزش

3- مواجهه سازی تدریجی

سبب شناسی اختلال واژینیسم در زنان

علل فیزیولوژیک

1- کیست تخمدان

2- کیست ها و عفونت های مجاری ادراری

3- بیماری التهابی لگن

4- تومورهای تناسلی و لگنی

5- آتروفی واژن

6- خشکی واژن / روان کاری ناکافی

7- تروما زایمان

8- سرطان رحم

9- عفونت های واژن

10- اختلالات پوستی مانند اگزما

علل روانشناختی

1- ترس از دخول، که می تواند تا حد فوبیا افزایش پیدا کند.

2- ترس از بارداری

3- ترس از درد

4- عدم آموزش مسائل جنسی

5- نگرش منفی جنسی

6- اضطراب بالا

7- پس زمینه مذهبی

8- خشونت

9- شریک سوء استفاده گر

10- مشکل در اعتماد

11- ترس از تعهد

راهبردهای درمانی

اختلال درد و واژینیسموس معمولا به هم مرتبط هستند، چون اختلال درد نهایتا به واژینیسموس می رسد. گاهی در این اختلال از جراحی نیز استفاده می شود.

در درمان واژینیسموس چند مرحله وجود دارد:

کمک به زن که بتواند بازخوردی مثبت نسبت به آلت تناسلی  خود پیدا کند:

درمانگر در ابتدا کالبدشناسی جنسی زن را توضیح می دهد. سپس از زن خواسته می شود تا با یک آینه دستی اندام تناسلی خود را وارسی نماید. در این مرحله ممکن است بازخوردهای منفی شدیدی نسبت به تمرین نشان دهد و تکلیف را متوقف کند. درمانگر و بیمار باید راه حل مناسبی را برای انجام این تکلیف پیدا کنند و موانع را برطرف نمایند.

تمرین های مربوط به عضلات لگن:

هدف از این تمرین آن است که زن بر دخول آلت تناسلی مرد در مهبل کنترلی پیدا کند. منقبض کردن عضلات لگن را چند بار در روز و هر بار با تعداد معینی (مثلا 10 دفعه) تمرین می کند.

دخول در مهبل از طریق انگشت:

وقتی زن در مورد وارسی نواحی خارجی اندام تناسلی احساس راحتی کرد، شروع به بررسی داخل مهبل با انگشتان خود می کند. هدف از این کار، آشنا ساختن او با قسمتهای داخلی مهبل و آماده سازی برای دخول در مهبل است. در این مرحله نیز ممکن است بازخوردهای منفی بیمار بروز کنند، که باید منطق هر یک و افکاری که بیمار دارد بررسی شود. وقتی زن توانست این کار را با انگشتان خود انجام دهد، همسر (شریک جنسی) می تواند این کار را انجام دهد.

دخول کنترل شده در مهبل:

تمرین های مربوط به عضلات لگن همچنان ادامه پیدا می کند تا زن احساس آرمیدگی کامل داشته باشد و عمل دخول راحت تر صورت گیرد. این مرحله، دشوار است و درمانگر باید بیمار را تشویق کند و نگرانی های مدام او را بررسی کنند.